Antybiotyki to grupa leków stosowanych do leczenia zakażeń wywołanych bakteriami. Mogą one zabijać bakterie lub hamować ich wzrost. Odkrycie pierwszego antybiotyku - penicyliny, niewątpliwie stało się przełomem w historii ludzkości i jej walce z chorobami zakaźnymi. Ze względu na niezliczoną liczbę uratowanych istnień ludzkich należy uznać te leki za sprzymierzeńca cywilizacji.
Jednak według badań przeprowadzonych w Europejskim Programie Monitorowania Konsumpcji Antybiotyków ESAC nadużywanie antybiotyków jest zjawiskiem powszechnym w całej Europie, a Polska zajmuje w tym zestawieniu miejsce w ścisłej czołówce.
Antybiotyk jest lekiem wydawanym na receptę, to lekarz decyduje o potrzebie jego zastosowania. Jednak często pacjenci wymuszają na lekarzu przepisanie antybiotyku jako leku na wszelki wypadek. Aby uniknąć nadużyć, warto poznać mechanizmy antybiotykoterapii.
Kiedy zatem należy włączyć do leczenia antybiotyk? Już z samego pojęcia wynika, że jest to lek skuteczny tylko i wyłącznie w infekcjach o podłożu bakteryjnym. Zatem leczenie nim gorączki, przeziębienia, grypy i większości infekcji górnych dróg oddechowym mija się z celem, gdyż antybiotyk nie oddziałuje na wirusy. Poza tym podając niepotrzebnie antybiotyk, pozbawiamy system odpornościowy szans na samodzielne poradzenie sobie z chorobą, co jest szkodliwe zwłaszcza
w przypadku dzieci, których odporność dopiero się kształtuje. Nadużywanie antybiotyków ma również taki skutek, że bakterie uodporniają się na ich działanie i w przyszłości dany lek nie zadziała.
Komfortowa jest sytuacja, gdy mamy zaufanie do swojego lekarza. W większość przypadków stosuje się praktykę, że pacjentowi podaje się lek o szerokim zakresie działania, czyli na te szczepy bakterii, które statystycznie najczęściej wywołują dane zakażenie. Ma to dobre i złe strony. Dobra jest taka, że zaraz po wyjściu z gabinetu lekarskiego możemy zażyć pierwszą dawkę leku i rozpocząć leczenie, a przy ostrych stanach zapalnych liczy się każda godzina. Wadą podawania tego typu antybiotyków jest z kolei to, że bakterie uodporniają się na kolejne substancje i przy nawrotach choroby może się okazać, że nie ma dla nas skutecznego leku. Dlatego też coraz częściej lekarze zlecają wykonanie antybiogramu, czyli badania mikrobiologicznego, mającego na celu zidentyfikowanie szczepu bakterii wywołujących chorobę oraz jego wrażliwości na różne grupy antybiotyków. W konsekwencji maksymalnie zwiększa się skuteczność antybiotykoterapii. Oszczędza się w ten sposób również te bakterie, których działanie jest pozytywne dla organizmu chorego.
Równie ważne co uzasadnione podanie, ma również sposób przyjmowania leku. Należy bezwzględnie przestrzegać zaleceń lekarskich w tym zakresie. Dla skuteczności leczenia konieczne jest utrzymanie stężenia leku we krwi na odpowiednim poziomie i przez odpowiednio długi czas. Z tego też powodu lek podaje się w równych odstępach czasu, zwykle co 12 godzin lub co 8 godzin. Nagminnie zdarza się, że po ustąpieniu ostrych objawów, pacjent chcąc oszczędzić żołądek czy uniknąć innych skutków ubocznych, sam podejmuje decyzję o skróceniu leczenia. Jest to zgubna praktyka, gdyż wcześniejsze przerwanie stosowania leku może spowodować wtórne namnożenie się bakterii chorobotwórczych
i uodpornienie się ich na dany lek.
Koniecznie należy zwrócić uwagę, czy dany lek dla zachowania swoich właściwości nie wymaga przechowywania w lodówce. Ma to miejsce np. w przypadku niektórych zawiesin podawanych głównie dzieciom.
Antybiotyki wchodzą w reakcje z innymi lekami, jakie przyjmujemy, dlatego warto ustalić z lekarzem kompleksowy schemat lecenia. Dotyczy to również leków wydawanych bez recepty jak te, które zmniejszają gorączkę, czy łagodzą kaszel.
Przed zbyt pochopnym sięganiem po antybiotyk powinna uchronić nas wiedza o licznych skutkach niepożądanych, mogących towarzyszyć ich stosowaniu. Pacjenci poddawani antybiotykoterapii najczęściej skarżą się na dolegliwości ze strony układu pokarmowego, takie jak: bóle brzucha, biegunki, nudności. Jeśli podczas stosowania leku wystąpią wymioty powinniśmy ponownie zgłosić się do lekarza, gdyż istnieje obawa, że nie przyjęliśmy odpowiedniej dawki leku. Z pozostałymi objawami możemy poradzić sobie sami. Aby im zapobiec warto stosować preparaty zawierające probiotyki np.
Linex Forte x14 kapsułek czy
Acidolac Baby x10 saszetek pomagające regulować pracę jelit poprzez uzupełnienie naturalnej flory bakteryjnej przewodu pokarmowego.
W trakcie leczenia i bezpośrednio po nim warto wzbogacić naszą dietę w fermentowane przetwory mleczne jak jogurty i kefiry, gdyż są one źródłem bakterii probiotycznych. Po zakończeniu leczenia zwiększmy spożycie owoców i warzyw bogatych w witaminę C, która wzmocni osłabiony organizm.
Nie ulega wątpliwości, że antybiotyki zrewolucjonizowały medycynę, gdyż to dzięki nim wiele chorób stało się wyleczalnymi. Jednakże musimy mieć świadomość, że ich samowolne stosowanie może wywołać daleko idące negatywne skutki dla całej ludzkości, gdyż jeśli bakterie uodpornią się na większość leków, leczenie z pozoru niegroźnych zakażeń może stać się niemożliwe.