W obecnych czasach, z powodu pośpiechu, jaki nam towarzyszy, lekceważymy bardzo często zdrowie, nie pozwalając organizmowi dojść do siebie po infekcji. Trzeba pamiętać, że nawet najdrobniejsze przeziębienie organizmu, które nie jest odpowiednio leczone, może przerodzić się w poważne komplikacje np. zapalenie płuc, które dla niektórych osób może stanowić śmiertelne zagrożenie.
Zapalenie płuc to jedna z najpoważniejszych i wciąż bagatelizowana choroba układu oddechowego. Według Światowej Organizacji Zdrowia (WHO) co roku na zapalenie płuc umiera 4 miliony ludzi na świecie. W krajach rozwiniętych roczna zapadalność na ww. chorobę waha się w przedziale 500-1800 przypadków na 100 tys. mieszkańców i rośnie ze względu na starzenie się społeczeństw. Jest to o tyle istotne, że zapalenie płuc jest poważną chorobą zakaźną, charakteryzującą się najwyższą śmiertelnością wśród osób starszych.
Najczęściej jest ona wynikiem zstępowania procesów zapalnych z górnych dróg oddechowych – gardła i krtani lub bezpośredniego przeniesienia w wyniku nieleczonego zapalenia oskrzeli.
Tę niebezpieczną chorobę płuc mogą powodować bakterie, wirusy oraz grzyby. Można się zarazić drogą kropelkową, czyli przez wdychanie mikroskopijnych kropelek płynów ustrojowych, zawierających w sobie chorobotwórcze drobnoustroje. Kropelki te rozprzestrzeniają się w trakcie kichania czy kaszlu osób zainfekowanych. Stosunkowo częste jest też tzw. zachłystowe zapalenie płuc, do którego dochodzi w wyniku przedostania się treści pokarmowej z żołądka do dróg oddechowych. Na ten typ zapalenia płuc narażone są szczególnie osoby, u których występuje refluks żołądkowy, czyli cofanie się treści pokarmowej z żołądka do gardła. Bardzo często zapalenie zachłystowe płuc rozwija się u małych dzieci.
Najważniejszym objawem, jaki powinien nasunąć podejrzenie zapalenia płuc, jest uciążliwy kaszel, utrudniający oddychanie. Chorzy najczęściej uskarżają się, że „gra im w piersiach”, co świadczy o obecności wydzieliny w oskrzelach. Powoduje to, że oddech chorych na zapalenie płuc jest szybki i krótki, ponieważ próba głębszego nabrania powietrza powoduje u nich ból w klatce piersiowej i napad kaszlu. Dodatkowo występują tzw. objawy niespecyficzne, które nie są charakterystyczne dla tej choroby, takie jak wysoka temperatura ciała nawet do 40°C, dreszcze i zlewne poty, a także bóle mięśni i stawów, ogólne osłabienie organizmu i duszność.
W bakteryjnym zapaleniu płuc chory może odczuwać bolesne kłucie w klatce piersiowej. Zapalenie wirusowe może przebiegać początkowo łagodnie, a objawy w pierwszych dniach choroby przypominają grypę. Następnie stan chorych ulega pogorszeniu, do objawów grypowych dołącza się duszność i suchy kaszel. W zależności od rodzaju patogenu, który wywołuje chorobę, różny będzie kolor plwociny wypluwanej przez chorego. Może mieć ona kolor zielony, rdzawy, a nawet być podbarwiona krwią.
Zapalenie płuc może dopaść każdego od niemowlęcia aż po starca, jednak niektóre grupy pacjentów są szczególnie narażone na tę chorobę. U noworodków i niemowląt choroba występuje bardzo często ze względu na nierozwinięty układ odpornościowy oraz refluks żołądkowy. Należy mieć na uwadze, że u małych dzieci zwykłe przeziębienie może raptownie przejść w zapalenie płuc. Choroba bardzo groźnie przebiega także u osób starszych po 65 roku życia. Dzieje się tak ze względu na mniejszą odporność organizmu, a także na liczne choroby przewlekłe, których występowanie rośnie wraz z wiekiem. Do chorób tych należą przede wszystkim niewydolność serca, cukrzyca i przewlekła obturacyjna choroba płuc. Na zapalenie płuc narażone są również osoby przyjmujące leki immunosupresyjne oraz osoby obłożnie chore. U tych ostatnich zapalenie płuc bardzo często kończy się śmiercią. Dlatego osoby starsze po 65 roku życia oraz dzieci powyżej 2 roku powinny zaszczepić się szczepionką np. Pneumo 23, która chroni przed zapaleniem płuc od 5 do 10 lat.
W celu postawienia rozpoznania, niezbędne jest prawidłowe badanie lekarskie. Osłuchiwanie stetoskopem pól płucnych pozwala wysłuchać tzw. rzężenia - dźwięki charakterystyczne dla tej choroby. Konieczne jest także wykonanie zdjęcia RTG klatki piersiowej. W przypadku zapalenia płuc na zdjęciu widoczne są charakterystyczne plamy - zacienienia w miejscu zapalenia. Na zdjęciu może być również widoczny wysięk zapalny. Dodatkowo lekarz zleca serię badań laboratoryjnych, ułatwiających ustalenie rodzaju patogenu, który doprowadził do choroby. Prawidłowe rozpoznanie drobnoustroju chorobotwórczego umożliwia skuteczne leczenie. W terapii stosuje się antybiotyki o szerokim spektrum działania. U osób w ciężkim stanie ogólnym, z towarzyszącymi chorobami przewlekłymi oraz u małych dzieci, konieczna jest hospitalizacja. W celu poprawy komfortu życia pacjentów, w leczeniu stosuje się również leki działające przeciwgorączkowo i przeciwzapalnie.
W czasie choroby bardzo ważny jest odpoczynek. Należy co jakiś czas wstać i pochodzić po domu. Jeśli jest ładna pogoda warto udać się na 15 minutowy spacer, który pomoże przewentylować płuca. Regularnie należy oklepywać plecy i dużo pić. Ponadto, jeśli lekarz nie ma nic przeciwko temu, warto postawić banki.
Należy pamiętać, że osoby palące papierosy łatwiej zapadają na tę chorobę, gdyż mają obniżoną odporność oraz uszkodzone oskrzela i płuca przez substancje zawarte w dymie papierosowym. Ponadto u palaczy bakterie łatwiej doprowadzają do uszkodzenia nabłonka oskrzeli. Z tego powodu leczenie osób palących jest trudniejsze, a objawy choroby trwają dłużej.
